Błędy w myśleniu towarzyszące depresji

 

  • Myślenie w kategoriach „wszystko albo nic” (zwane też myśleniem czarno-białym, spolaryzowanym albo dychotomicznym). Takie myślenie polega na patrzenie na sytuację w kategoriach dwóch skrajności, a nie kontinuum, np. „jeśli nie odniosę sukcesu, to jestem nieudacznikiem”.
  • Katastrofizacja (zwana też przepowiadaniem przyszłości) polega na przewidywaniu negatywnej przyszłości, bez brania pod uwagę innych, bardziej prawdopodobnych możliwości.
  • Lekceważenie lub pomijanie pozytywnych informacji – nie opierając się na żadnych rozsądnych przesłankach, mówimy sobie, że pozytywne doświadczenia, uczynki lub cechy się nie liczą, np. „dostałam ocenę bardzo dobrą, ale to nie znaczy ze byłam dobra, po prostu miałam szczęście”.
  • Uzasadnianie emocjonalne – jeśli coś czujemy, to myślimy, że to musi być prawda i pomijamy dowody przeciwne – „czuję, że mi to nie wyszło”.
  • Etykietowanie – polega na przyklejaniu sztywnych, ogólnikowych etykietek sobie i innym, np. „jesteś gamoniem”.
  • Wyolbrzymianie/umniejszanie – wyolbrzymiamy negatywne aspekty i/lub umniejszamy pozytywne, zamiast opierać się na rozsądnych przesłankach w ocenie siebie, innych osób lub sytuacji.
  • Filtr mentalny (zwany też selektywną uwagą) – polega na nieumiejętności uwzględnienia pełnego obrazu w ocenie sytuacji, a skupianiu się na jednym negatywnym szczególe.
  • Czytanie w myślach – polega na nieuzasadnionym przekonaniu, że wiemy co myślą inni, bez uwzględnienia wielu różnych możliwości, np. „on myśli, że ja nic nie rozumiem”.
  • Nadmierne uogólnianie – to wyciąganie ogólnego, negatywnego wniosku, dalece wykraczającego poza bieżącą sytuację, np. „czułam się źle na zebraniu, więc nie nadaję się do bycia z ludźmi”.
  • Personalizacja – to wiara w to, że jesteśmy powodem negatywnych zachowań innych ludzi, a nie bierzemy pod uwagę innych, bardziej prawdopodobnych powodów ich zachowania, np. „mechanik był dla mnie niemiły – widocznie zrobiłam coś nie tak”.
  • Nadużywanie imperatywów: „muszę”, „powinienem”, wskutek posiadania nazbyt precyzyjnej i sztywnej koncepcji tego, jak my sami lub inne osoby powinny się zachowywać.
  • Myślenie jednotorowe (efekt lornetki) – to widzenie jedynie negatywnych aspektów sytuacji.